Program Edukacji Środowiskowej w ŚPN

O potrzebie tego rodzaju edukacji wspomina również Światowa Strategia Ochrony Przyrody, która mówi m.in., że „w parkach narodowych, rezerwatach biosfery i na innych obszarach chronionych mogą być niezwłocznie prowadzone liczne zajęcia szkoleniowe i wychowawcze, takie jak: wyjaśnianie miejscowej ludności, w zrozumiały dla niej sposób, koncepcji i celów ochrony tych obszarów; opracowanie i przygotowanie materiałów dla najpełniejszego wykorzystania możliwości wystaw i innych ośrodków ułatwiających poznanie tych terenów przez zwiedzających, istotnych w edukacji środowiskowej i szkoleniu w ochronie środowiska”.

Również Międzynarodowa Strategia Edukacji Ekologicznej z 1988 mówi o niezwłocznej potrzebie prowadzenia zajęć szkoleniowych i wychowawczych przez parki narodowe. W strategii tej kładzie się także nacisk na wyjaśnianie koncepcji i celów ochrony obszarów chronionych ale również nie zapomina się o opracowywaniu programów umożliwiających poznanie tych obszarów, czy tworzeniu wystaw ekologicznych.

W edukacji środowiskowej w przystępny sposób przekazujemy rzetelną wiedzę o środowisku, odwołujemy się do wyobraźni, rozbudzamy wrażliwość na piękno i bogactwo natury aby wykształcić umiejętność aktywnego działania na rzecz środowiska i reagowania na jego degradację.

Ogromną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego odgrywa społeczność lokalna zamieszkująca jego sąsiedztwo. Jeżeli jej działania będą świadome, zgodne z ideą zrównoważonego rozwoju, to mogą wpłynąć na ograniczenie niekorzystnych skutków związanych z podnoszeniem poziomu życia lokalnej społeczności.

Podstawowe kierunki działania w zakresie udostępniania Parku do zwiedzania i edukacji określa „Program edukacji środowiskowej Świętokrzyskiego Parku Narodowego” opracowany przez Andrzeja Szczocarza w 2003 roku. Strategiczne cele tego programu zostały sformułowane następująco:

1. Podniesienie kultury zwiedzania,
2. Uzyskanie akceptacji ludności miejscowej dla istnienia Parku,
3. Przyjazna i kompetentna obsługa zwiedzających.

Cel pierwszy zamierza się osiągnąć przez zapoznawanie zwiedzających, w miarę możliwości przed wejściem na teren Parku z:

• warunkami zwiedzania Parku; zasadami i celami konserwatorskiej ochrony przyrody;
• wartościami przyrodniczymi i kulturowymi Parku;
• nie tylko z tym, co chronimy, ale jak i dlaczego chronimy;
• tym, że ograniczenia w zwiedzaniu Parku wynikają z ustawowego obowiązku jednoczesnego udostępniania Parku do badań naukowych i zwiedzania;
• znaczeniem ochrony dzikich roślin i zwierząt oraz procesów naturalnych dla nauki i gospodarki;
• zasadami funkcjonowania ekosystemów naturalnych i zastępczych; pozytywnymi i negatywnymi skutkami ingerencji człowieka w krajobraz.

Cel drugi zamierza się osiągnąć przez zapoznawanie mieszkańców Parku i Otuliny:

• z zasadami funkcjonowania ekosystemów naturalnych i zastępczych;
• z podstawowymi informacjami umożliwiającymi prawidłowe zarządzanie środowiskiem we własnym gospodarstwie, wsi, gminie dla trwałego rozwoju; z celami i zasadami konserwatorskiej ochrony przyrody (co, jak i dlaczego chronimy mało zmieniony działalnością człowieka krajobraz);
• ze znaczeniem lokalnym i ogólnokrajowym Świętokrzyskiego Parku Narodowego dla społeczności lokalnych (gminy, powiatu, …), a także nauki i gospodarki;
• z podstawowymi przepisami i dokumentami dotyczącymi ochrony środowiska a w szczególności: Globalny Program Działań (Agenda 21), Ekologiczna Strategia Integracji, II Polityka Ekologiczna Państwa, Ustawa o ochronie przyrody;
• ze sposobami rozwiązywania problemów środowiskowych zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, z faktem, że przekształcanie krajobrazu jest nieuniknione i że od tego, w jaki sposób będą zarządzać środowiskiem będzie zależało czy zapewnią sobie warunki dla trwałego rozwoju.

Cel trzeci zamierza się osiągnąć przez wprowadzenie Parkowego Systemu Informacji, poprawę stanu technicznego szlaków, poziomu informacji na szlakach, oraz podnoszenie kwalifikacji osób obsługi ruchu turystycznego w zakresie: znajomości przepisów prawnych obowiązujących na terenie ŚPN;

• technik komunikowania się oraz umiejętności wyjaśniania i przekonywania; szczegółowej znajomości przyrodniczych i kulturowych walorów ŚPN;
• podstaw ekologii, celów i zasad prowadzenia konserwatorskiej ochrony przyrody, zasad funkcjonowania Parku; ratownictwa i udzielania pierwszej pomocy.

Bazę dla prowadzenia edukacji w Parku stanowi Ośrodek Edukacyjny Świętokrzyskiego Parku Narodowego w Bodzentynie. Dysponuje on salą konferencyjną, pracownią przyrodniczą, salą audiowizualną. Ponadto do dyspozycji korzystających z usług Ośrodka jest Biblioteka Parku wraz z czytelnią.

Kontakt: Świętokrzyski Park Narodowy, 26-010 Bodzentyn, ul. Suchedniowska 4
telefon: 0(41)-311-51-06, e-mail: dyrekcja@swietokrzyskipn.org.pl