Kolor szlaku | |
Nazwa szlaku | PTTK im. Edmunda Massalskiego Kuźniaki – Gołoszyce |
Długość | 92 km |
Odcinek w granicach ŚPN | Święta Katarzyna – Trzcianka |
Długość odcinka i czas przejścia |
14,9 km, 7h. |
Rodzaj szlaku | Pieszy, udostępniony do narciarstwa biegowego i skitourowego, na odcinku Huta Szklana – Łysa Góra dopuszczony ruch rowerowy |
Informacja o cenach | Szlak płatny |
Naszą wędrówkę tym szlakiem po Świętokrzyskim Parku Narodowym możemy rozpocząć w Świętej Katarzynie, która staje się celem krótkich i dłuższych wyjazdów w Góry Świętokrzyskie. Znana jest ona między innymi z klasztoru sióstr Bernardynek, który znajduje się na lewo od szlaku, biegnącego początkowo ulicą Klasztorną. Klasztor i jego zabudowania mają wielowiekową tradycję, a ich historia ściśle wiąże się z powstaniem Świętej Katarzyny.
Po minięciu bramy wejściowej gdzie można zapoznać się z regulaminem i zasadami zwiedzania docieramy do źródełka Św. Franciszka. Wypływająca z niego woda ma ponoć właściwości lecznicze, a szczególnie pomaga na wszelkiego rodzaju choroby oczu. Tuż obok znajduje się kapliczka Św. Franciszka, opiekuna niewidomych a ostatnio ekologów.
Stąd wyruszamy dość stromym podejściem liczącym około 2,5 km w kierunku Łysicy. Idąc lasami leśnictwa Święta Katarzyna, których znaczna część objęta jest ochroną rezerwatową już od 1924 r. O obowiązku ochrony tych lasów wielokrotnie przypominał słynny pisarz, Stefan Żeromski. Powierzchnia szlaku na tym odcinku często pokryta jest skałkami kambryjskiego piaskowca kwarcytowego mającymi ponad 500 mln lat.
Po kilkudziesięciu minutowym spacerze osiągamy najwyższy szczyt Łysogór oraz całych Gór Świętokrzyskich – Łysicę 613 m n.p.m. Na szczycie możemy obserwować wychodnie skalne oraz gołoborza. Gołoborza łysogórskie to jedna z największych atrakcji Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Zbudowane są z bloków piaskowca kwarcytowego tworzącego malownicze niemal nagie pola, na które powoli, ale sukcesywnie wkracza las.
Idąc grzbietem pasma Łysogórskiego mijamy szczyt Agata 613,96 m n.p.m. wraz z gołoborzem, a po około 3 km docieramy do drewnianej kapliczki Św. Mikołaja. Pierwotna kapliczka została wybudowana tu w 1876 r. w pobliżu traktu przecinającego Pasmo Łysogórskie z północy na południe. Miała ona strzec wędrowców przed dzikimi zwierzętami. Obecna kapliczka została wybudowana na miejscu spalonej przez wandali w 1996 r. W tym miejscu rozpoczyna się szlak niebieski przez Bieliny na Wał Małacentowski.
Z grzbietu Pasma Łysogórskiego schodzimy w kierunku miejscowości Kakonin (nazwa wsi pochodzi od imienia zbója świętokrzyskiego – Kaka). Na granicy lasu szlak wychodzi poza obszar ŚPN. W tym miejscu warto zwrócić uwagę na panoramę południowej części Łysogór, a poniżej na zabytkową chałupę wiejską, zbudowaną w stylu regionalnym w pierwszej połowie XIX wieku.
Ponownie na obszar ŚPN wchodzimy w miejscowości Daljanka. Od tej pory poruszamy się wzdłuż skraju lasu podziwiając z jednej strony przyrodę pasma Łysogórskiego, z drugiej wspaniały widok na Wał Małacentowski oraz Pasmo Orłowińskie. W XVII i XVIII wieku miejscowości, które widzimy na pierwszym planie słynne były z licznych tutaj hut szkła. Stąd też nazwy: Huta Podłysica, Huta Szklana, Stara Huta, Nowa Huta. Dochodząc do miejscowości Szklana Huta wkraczamy na drogę asfaltową. Tuż przed bramą wejściową do Parku w Szklanej Hucie możemy wsiąść do bryczki konnej lub kolejki turystycznej i pokonać w ten sposób 2 km odcinek na szczyt Łysej Góry.
Jeżeli jednak zdecydujemy się na pokonanie tej trasy pieszo czekają na nas również niezapomniane wrażenia. Na pierwszy plan wysuwa się piękno przyrody, majestatyczne drzewa i rośliny zielne. W odróżnieniu od zwykłego lasu gospodarczego, możemy obserwować tutaj dużą ilość martwych i powalonych drzew, które martwe są tylko z pozoru. Okazuje się bowiem, że drzewo takie jest miejscem życia ogromnej ilości gatunków roślin, grzybów oraz zwierząt. Obszar ten jest objęty ochroną rezerwatową już od 1924 r., pozostaje teraz obszarem ochrony ścisłej Święty Krzyż. Oznacza to, że przyroda gospodaruje się tu sama, bez bezpośredniego udziału człowieka w sensie zabiegów leśnych.
Po osiągnięciu szczytu Łysej Góry 595 m n. p. m. powinno się zobaczyć jedną z największych atrakcji Świętokrzyskiego Parku Narodowego, czyli gołoborze na Łysej Górze. Prowadzi na nią zbudowana w 2005 roku galeria (platforma) widokowa pozwalajaca na bezpieczne zwiedzanie tej części Parku. Schodząc na platformę mijamy zbudowany przez pierwotne ludy słowiańskie wał kultowy pochodzący z VII – IX (XI) wieku. Wał miał za zadanie prawdopodobnie oddzielić miejsce święte (sacrum), od tego co zwykłe, nie święte (profanum). Docierając schodami na platformę widokową możemy obserwować największe (ok. 4ha powierzchni) i najbardziej spektakularne gołoborze w ŚPN, które nazywane jest gołoborzem prof. Romana Kobendzy.
Oprócz gołoborza należy zwrócić uwagę na unikatowy w skali Polski charakter roślinności porastającej skraj gołoborza – zespół Jarzębiny Świętokrzyskiej. Jarzębina jest pierwszym drzewem wkraczającym na obszar gołoborza ze względu na swoją zdolność przerastania korzeniami pustych przestrzeni międzyskalnych. Inne drzewa pozbawione takiej możliwości nie potrafią utrzymać się na tak wymagającym podłożu. Nie mniej efektownie prezentuje się panorama na dolinę Dębniańską, Pasmo Pokrzywiańskie z Chełmową Górą oraz Pasmo Bostowskie. W pogodny dzień widok sięga jeszcze dalej, możemy obserwować stąd pobliskie miasta, Starachowice oraz Ostrowiec.
Wracając na szlak udajemy się w kierunku Muzeum ŚPN oraz kompleksu Klasztornego. Po lewej znajduje się wieża radiowo-telewizyjna (143 m wysokości) postawioną tutaj w 1966 r. Docierając do zabudowań na Świętym Krzyżu na pierwszy plan wysuwa się monumentalny budynek Muzeum Świętokrzyskiego Parku Narodowego, zbudowany w latach 1686-1701 przez benedyktynów, użytkowany przez klasztor do 1819 r. W roku tym nastąpiła supremacja klasztoru. Budynki opustoszały na szereg lat. Były one wykorzystywane w różny sposób. Prowadzono tam dom księży demerytów. Potem zorganizowano opatowskie więzienie karne, kieleckie więzienie poprawcze, ciężkie więzienie w latach międzywojennych oraz niemiecki obóz dla jeńców radzieckich. Po wojnie przez pewien okres mieściło się tu schronisko turystyczne. Po remoncie, w 1972 r. rozpoczęło działalność Muzeum Przyrodniczo-Leśne ŚPN prezentujące walory przyrody ożywionej i nieożywionej.
W budynkach klasztornych Ojców Oblatów znajdują się m.in. średniowieczne krużganki, wirydarz, renesansowa kaplica Oleśnickich z relikwiami drzewa Krzyża Świętego oraz klasycystyczny jednonawowy kościół z obrazami pędzla Franciszka Smuglewicza. W budynkach klasztornych znajduje się również niewielkie muzeum misyjne dokumentujące działalność Oblatów na świecie. Pozostała część jest zamknięta dla zwiedzających.
Po zwiedzeniu wszystkich atrakcji Świętego Krzyża powracamy na szlak, który prowadzi na południowy-wschód w kierunku miejscowości Trzcianka. Schodząc łagodnym stokiem podziwiamy naturalne drzewostany z pięknymi okazami jodły pospolitej, jednymi z najstarszych w Parku (tzw. mamucie jodły) Po przebyciu ok 2,5 km docieramy na skraj lasu, gdzie znajduje się granica ŚPN. Rozpościera się stąd przepiękny widok na Kobylą Górę (391 m n. p. m.) oraz pasmo Jeleniowskie.