Śladem czarownic, pogańskich kultów i powstańczych kryjówek

Ścieżka przyrodnicza Nowa Słupia – Łysa Góra, śladem czarownic, pogańskich kultów i powstańczych kryjówek

Nasze ścieżki zabiorą was do najciekawszych zakątków Świętokrzyskiego Parku Narodowego, gdzie odkryjecie tajemnice jednych z najstarszych gór w Polsce. Szlak z Nowej Słupi na Łysą Górę zwany jest drogą królewską ze względu na to , że często przemierzali ją Polscy królowie. Niewielu jednak wie, że obok niej wiedzie ukryta w lesie tak zwana zielona droga – prawdopodobnie najstarsza ścieżka prowadząca na szczyt.

To właśnie częścią tej drogi wiedzie nasza ścieżka odkrywców. W trakcie wyprawy zobaczycie ślady najstarszych budowli wykonanych ludzką ręką w parku oraz miejsca powstańczych kryjówek otoczone pięknem naturalnej przyrody.

Przejście ścieżki zajmuje od 45 minut do 1 godziny. Trasa należy do średnio- trudnych.

Pierwszy punkt obserwacyjny: Co to jest Park Narodowy?

Drugi punkt obserwacyjny: Skałki Massalskiego

Trzeci punkt obserwacyjny: Mogiła nad skałką.

Czwarty punkt obserwacyjny : tu nie zawsze był las – sukcesja pierwotna.

Piąty punkt obserwacyjny : Żywe – martwe drewno.

Szósty punkt obserwacyjny: Pogański wał kultowy.

mapa Ścieżka przyrodnicza Nowa Słupia - Łysa Góra


Co to jest Park Narodowy?

Park Narodowy to najwyższa forma ochrony przyrody w Polsce. Parki tworzy się na obszarach o unikalnych walorach przyrodniczych, naukowych, społecznych, kulturowych
i edukacyjnych. Ich zadaniem jest ochrona naturalnych ekosystemów oraz przywracanie ich do właściwego stanu. W parkach chroni się rzadkie gatunki roślin, zwierząt i grzybów oraz naturalny krajobraz. Najstarszym Parkiem Narodowym na świecie jest utworzony w 1872 roku Park Narodowy Yellowstone w USA. Największym natomiast Parkiem jest Park Narodowy Gronlands na Grenlandii. Jego powierzchnia to 972000 kilometrów kwadratowych – trzy razy więcej niż cały obszar Polski.

Działania parkowe związane z ochroną przyrody można podzielić na dwa rodzaje: ochronę czynną i ścisłą. Ochrona czynna polega na koszeniu łąk, wycinaniu drzew lub wykonywaniu innych prac w celu ochrony zagrożonych gatunków oraz unikalnych zbiorowisk lub siedlisk przyrodniczych. Ochrona ścisła polega na pozostawieniu pewnych obszarów bez jakiejkolwiek ingerencji człowieka, gdzie przyroda sama decyduje co i gdzie rośnie lub żyje. Największym celem takiej ochrony jest zachowanie naturalnych procesów
i przemian, które gdzie indziej zanikają. Przerwanie takich procesów sprawia, że kolejne rośliny i zwierzęta stają się zagrożone wyginięciem.

 

Co to jest Park Narodowy?

 

Czy wiesz, że?

  • W Polsce istnieje obecnie (2014 r.) 23 Parki Narodowe,zajmujące tylko około 1% powierzchni naszego kraju.
  • Najstarszym Parkiem Narodowym na świecie jest utworzony w 1872 r. Park Narodowy Yellowstone w USA.Świętokrzyski Park Narodowy powstał jako trzeci Park Narodowy w Polsce w 1950 r.
  • Największym Parkiem Narodowym na świecie jest Park Narodowy Gronlands na Grenlandii − 972000 km2 powierzchni (trzy razy większy niż obszar Polski). Dla porównania największy w Polsce Biebrzański PN ma 592,23 km2, a Świętokrzyski PN 76,26 km2.

DRUGI PUNKT OBSERWACYJNY: SKAŁKI MASSALSKIEGO.

Jedną z przyczyn utworzenia na terenie Gór Świętokrzyskich Parku Narodowego była ochrona bardzo starych skał osadowych występujących na powierzchni ziemi i tworzących ich najwyższe pasmo – Łysogóry. Tutejsze piaskowce kwarcytowe pochodzą sprzed ponad 500 milionów lat z okresu Kambru. Dla porównania, najstarsze skały w Polsce to magmowe hornblendyty z Bystrzycy Górnej w Górach Sowich, których wiek określa się na 1,2 miliarda lat, czyli są dwa i pół raza starsze od skał świętokrzyskich. W wielu miejscach w Parku możemy zaobserwować nagie skały zwane wychodniami. Wychodnie skalne to unikalne mikrosiedlisko dla dużej liczby glonów, grzybów, mchów i porostów przystosowanych do życia na skale. Skały na ścieżce z Nowej Słupi na Łysą Górę nazywają się zwyczajowo „Skałkami Massalskiego”. Takie właśnie skały budują niemal całe Pasmo Łysogórskie, choć w większości są dziś przykryte warstwą gleby.


TRZECI PUNKT OBSERWACYJNY: MOGIŁA NAD SKAŁKĄ.

Świętokrzyska Puszcza przez wieki była świadkiem licznych potyczek, bitew i innych wydarzeń historycznych. Las od zawsze wspierał partyzantów w walce, dawał schronienie
i umożliwiał zorganizowanie zasadzki. Na skraju lasu powyżej Nowej Słupi w 1863 roku, czyli w okresie Powstania Styczniowego, toczył bitwy i stacjonował tu ze swoimi oddziałami generał Marian Langiewicz. Z lasami Parku związani są też inni dowódcy powstania: spokrewniony z Szopenem generał Dionizy Czachowski i książę Józef Hauke-Bosak.
W czasie drugiej wojny światowej działały na tych terenach oddziały partyzanckie dowodzone przez Jana „Piwnika” Ponurego, Eugeniusza Kaszyńskiego „Nurta”, Mariana Sołtysiaka „Barabasza” i Henryka Dobrzańskiego „Hubala”. Zbiorowa mogiła, którą możecie zobaczyć na ścieżce, jest mogiłą około 200 mieszkańców Nowej Słupi oraz innych okolicznych wsi rozstrzelanych tutaj wiosną 1943 roku przez 62 pluton zmotoryzowany żandarmerii, dowodzony przez cieszącego się złą sławą Alberta Schustera.


CZWARTY PUNKT OBSERWACYJNY: TU NIE ZAWSZE BYŁ LAS
– SUKCESJA PIERWOTNA.

Interesującym procesem, który można obserwować na terenie Parku jest pierwotna sukcesja ekologiczna to, innymi słowy, wkraczanie i następowanie po sobie kolejnych gatunków roślin, grzybów i zwierząt na bloki skalne. Na skutek sukcesji pierwotnej większość terenów parkowych zmieniła się niemal nie do poznania. Na większości tras możecie zobaczyć bardzo zaawansowane stadium sukcesji – ekosystem leśny. Niezbyt widoczne głazy wystające z ziemi są jednak świadkiem czasów sprzed kilku tysięcy lat, kiedy cały ten teren mógł przypominać gołoborze.

Ekosystemy takie, jak las, nigdy nie dochodzą do stanu statycznej równowagi.
Ich skład gatunkowy ulega zmianom na skutek zmian klimatycznych lub ilości dostępnego pokarmu. Pewnych gatunków przybywa, innych ubywa. Przykładem takich zmian może być rosnąca populacja kornika drukarza podczas sprzyjających warunków atmosferycznych. Naturalny ekosystem leśny doskonale radzi sobie z taką sytuacją, odpowiadając zwiększeniem liczby osobników gatunków zjadających korniki: drapieżnych owadów, dzięciołów czy pajęczaków.


PIĄTY PUNKT OBSERWACYJNY: ŻYWE – MARTWE DREWNO.

Czy zastanawialiście się, czym dla lasu jest martwe drewno? Czy jest tu potrzebne? Czy las potrafi sobie bez niego poradzić? Często panuje pogląd, że obumarłe drzewa i ich korzenie, połamane konary czy wykroty pozostawione w lasach tylko się marnują. Nic bardziej mylnego! Martwe drewno jest tyglem życia, domem dla wielu tysięcy żywych organizmów. Stanowi ono również podstawowy element diety na przykład owadów. Martwe drewno ma olbrzymie znaczenie dla gleby leśnej. Za życia drzewo magazynuje liczne substancje mineralne, które oddaje po śmierci. Korzenie drzew, powalone kłody i konary, to również organiczna podpora, która zapobiega silnej erozji na stokach, a także jest ogromnym magazynem zatrzymującym wodę. Więcej o martwym drzewie możecie przeczytać
w folderze: Drugie życie powalonej jodły, czyli pełen życia świat „martwego drewna”.