Europejski Dzień Parków Narodowych obchodzony jest w rocznicę utworzenia pierwszego parku narodowego na naszym kontynencie. Najstarszym europejskim parkiem narodowym jest Szwedzki Park Narodowy Sarek. Utworzony on został 24 maja 1909 roku, w 37 lat po pierwszym na świecie parku narodowym jakim jest amerykański Park Yellowstone. Park narodowy to jedna z form ochrony przyrody. Według polskiego prawa jest to odpowiednio duży (powyżej 1000 ha) obszar, chroniący przyrodnicze, krajobrazowe i kulturowe bezcenne walory . Jednym z głównych zadań jest uchronienie bogactwa przyrody i elementów kultury przed przekształceniem lub zniszczenie w wyniku działalności ludzkiej. Są to często jedyne miejsca, gdzie przyroda żyje swoim naturalnym nie zaburzonym rytmem.
Obecnie w Europie jest ponad 250 parków narodowych o łącznym obszarze 12,5 mln hektarów, co stanowi 1,2% powierzchni kontynentu europejskiego. Średnia wielkość parku w Europie to ok. 52 tys. ha, natomiast w Polsce ponad 13,5 tys. ha. Najwięcej parków narodowych znajduje się w Finlandii (26), natomiast największą łączna powierzchnię, ponad 5 % powierzchni kraju, mają parki narodowe w Norwegii.
W Polsce mamy obecnie 23 parki narodowe o łącznej powierzchni ponad 314 tys. ha, co stanowi 1% powierzchni kraju. Najstarszym parkiem narodowym w Polsce jest Białowieski Park Narodowy utworzony w 1932 r. jako „Park Narodowy w Białowieży”. W 1947 r. reaktywowano go pod obecną nazwą. Powierzchnia parku wynosi 10 502 ha, w tym najstarsza część Obszar Ścisłej Ochrony zajmuje 4 747 ha. W 1977 r. UNESCO włączyło Białowieski Park Narodowy w poczet światowych rezerwatów biosfery, a dwa lata później uznano go za pierwszy i jedyny w Polsce przyrodniczy Obiekt Dziedzictwa Światowego.
Najmłodszym jest utworzony w 2001 r. Park Narodowy Ujście Warty. Największym jest Biebrzański Park Narodowy, a najmniejszym Ojcowski Park Narodowy.
W województwie świętokrzyskim istnieje jeden park narodowy: Świętokrzyski Park Narodowy. Należy on do najstarszych parków narodowych w Polsce, gdyż został ustanowiony w roku 1950. Jednak idea ochrony przyrody na obszarach obecnego parku narodowego rozwijała się dużo wcześniej . W 1920 utworzono rezerwat „Chełmowa Góra” dla ochrony stanowiska modrzewia polskiego. Kolejne dwa rezerwaty powstał w roku 1924. Były to rezerwat „Łysica” i „Święty Krzyż” utworzone dla ochrony najcenniejszych obszarów leżących w głównym paśmie gór Świętokrzyskich – Łysogórach: naturalnych lasów oraz gołoborzy z całym bogactwem przyrodniczym. Obecnie powierzchnia parku wynosi 7626 ha.
Park narodowy stanowi dla każdego z nas i dla każdego narodu powód do dumy.
Małgorzata Ossowska
