Drzewa i krzewy

Szyszki jodłowe. Fot. Archiwum ŚPN
Szyszki jodłowe

Ponad 95% powierzchni Świętokrzyskiego Parku Narodowego zajmują lasy. Stwierdzono w nich 35 rodzimych gatunków drzew, oraz 6 obcych dla Polski.

Z gatunków obcego pochodzenia liczniej występują: jedlica zielona, sosna wejmutka, dąb czerwony, robinia akacjowa, kasztanowiec. Z wymienionych jedynie dąb czerwony wykazuje tendencję do rozprzestrzeniania się. Pozostałe są stopniowo wypierane przez gatunki rodzime, czyli takie, których naturalne występowanie obejmuje między innymi teren Polski.

Gatunki obce swój obszar naturalnego występowania mają poza Polską, często na terenach bardzo odległych od naszego kraju. Gatunki obce dzielimy na zawleczone i introdukowane. Te pierwsze to takie, które sprowadzono na teren Polski czy Europy bez kontroli człowieka. Natomiast gatunki obce introdukowane, były specjalnie sprowadzane do Polski jako formy ozdobne, nieraz dla wzbogacenia składu gatunkowego w lasach, lub ze względu na jakieś pożyteczne cechy. Niektóre gatunki sprowadzono do Polski w bardzo odległych czasach.

Robinię akacjową popularnie nazywaną akacją, celowo wprowadzono do lasów Europy jako gatunek domieszkowy w XVII i XVIII wieku. Obecnie wrosła już w polski krajobraz. Naturalnym obszarem występowania robinii są lasy wschodnich obszarów Ameryki Północnej.

Dąb czerwony, gatunek pochodzący z południowej części Ameryki Północnej, został w XIX wieku celowo introdukowany w lasach Europy. Na ziemiach polskich wprowadzono go jako gatunek pielęgnacyjny i glebochronny. Obecnie konkuruje on z naszymi rodzimymi dębami i powinien być usuwany z naturalnych obszarów.

Rozprzestrzenianie obcych gatunków na nowych terenach może mieć charakter inwazyjny. Istnieje więc prawdopodobieństwo zagrożenia dla rodzimych gatunków, siedlisk i ekosystemów. Dlatego też w parkach narodowych, a także na terenach leśnych nie objętych ochroną, dąży się do eliminowania obcych gatunków.

Z życia jodły

Do najliczniej występujących drzew na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego należą jodła i buk. Spotyka się je najczęściej na grzbiecie i zboczach Łysogór. Na obszarach niżej położonych rosną sosna i dąb. Tereny objęte ochroną czynną, zdominowały jodła oraz sosna, zaś obszary objęte ochroną ścisłą – jodła i buk. Sosna zajmuje 21% powierzchni Parku. Występuje głównie w drzewostanach objętych ochroną częściową, na terenie Doliny Wilkowskiej i Czarnej Wody, na Górach Miejskiej, Psarskiej i Chełmowej, w uroczysku Serwis oraz w niższych partiach Łysogór przy granicy Parku

Dąb szypułkowy i dąb bezszypułkowy zajmują ok. 2,2% ogólnej powierzchni Parku. Występują w tych samych częściach Parku co sosna. Rzadko spotyka się je w Paśmie Łysogór. Częstszym gatunkiem jest dąb szypułkowy.

Modrzew polski i modrzew europejski zajmują zaledwie 1,3% powierzchni Parku. Modrzew europejski został tu sztucznie wprowadzony w latach trzydziestych i jest elementem obcym dla Krainy Gór Świętokrzyskich. Natomiast podgatunek modrzewia europejskiego – modrzew polski, jest naturalnym składnikiem lasów Parku. Głównym obszarem jego występowania jest Chełmowa Góra.

Olsza czarna zajmuje 0,5% powierzchni Parku. Niewielkie skupiska tego gatunku znajdują się w Dolinach Wilkowskiej i Czarnej Wody oraz na rozproszonych stanowiskach w obrębie głównego Pasma Łysogórskiego.

Świerk pospolity rośnie zaledwie na 0,3% powierzchni Parku. Większe skupiska tego gatunku zaobserwowano na obrzeżach gołoborzy w rejonie Łysej Góry i Łysicy, w Dolinie Wilkowskiej i Czarnej Wody, na Górze Psarskiej, w uroczysku Serwis oraz w należącej do Parku części Pasma Klonowskiego.

Pozostałe gatunki drzew: osika, brzozy, klony, lipy, grab, wiąz, jarząb pospolity, jesion, występują jako gatunki domieszkowe. Do gatunków rzadkich należą: cis, lipa szerokolistna, wiąz górski i szypułkowy, brzoza czarna i olsza szara.

Na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego stwierdzono występowanie 21 gatunków krzewów. Do pospolitych należą: bez koralowy, leszczyna, malina, wierzba uszata. Rzadziej spotykamy: bez czarny, jałowiec, kalinę koralową, kruszynę, dziką różę, tarninę, trzmielinę zwyczajną i brodawkowatą, wierzbę łozę. Do rzadkości należą: berberys zwyczajny, dereń świdwa i dereń właściwy, irga czarna, porzeczka agrest i porzeczka alpejska, wiciokrzew, wawrzynek wilczełyko.